Kadın çalışanlar doğum öncesi ve sonrası dönemde;

• Çocuklarına gerekli bakımı sağlamak,
• Kendi mental & fiziksel sağlıklarını korumak 

adına doğum izni, süt izni, periyodik kontrol izni gibi ücretli izin haklarına sahiptirler. Bu izin türleri hem 4857 sayılı İş Kanunu'nda hem de 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nda açıkça yer alır.

Ücretli doğum izni hakkı

Doğum izni bir diğer adıyla analık izni için 4857 sayılı İş Kanunu'nda belirtilen yasal çerçeve aşağıdaki gibidir.

• Madde 5.1 - Kadın işçinin doğumdan önce sekiz ve doğumdan sonra sekiz hafta olmak üzere toplam on altı haftalık süre için çalıştırılmaması esastır.
• Madde 5.2 - Çoğul gebelik halinde doğumdan önce çalıştırılmayacak sekiz haftalık süreye iki hafta süre eklenir. Ancak, sağlık durumunun uygun olduğunun doktor raporuyla belgelendirilmesi hâlinde kadın işçi isterse doğumdan önceki üç haftaya kadar iş yerinde çalışabilir. Bu durumda, kadın işçinin çalıştığı süreler doğum sonrası sürelere eklenir.
• Madde 5.3 -  Kadın işçinin erken doğum yapması hâlinde ise doğumdan önce kullanamadığı çalıştırılmayacak süreler, doğum sonrası sürelere eklenmek suretiyle kullandırılır.
• Madde 5.4 -  Doğumda veya doğum sonrasında annenin ölümü hâlinde, doğum sonrası kullanılamayan süreler babaya kullandırılır.
• Madde 5.5 - Üç yaşını doldurmamış çocuğu evlat edinen eşlerden birine veya evlat edinen işçiye, çocuğun aileye fiilen teslim edildiği tarihten itibaren sekiz hafta analık izni kullandırılır.
• Madde 5.6 - Analık izninde belirtilen süreler, işçinin sağlık durumuna ve işin özelliğine göre doğumdan önce ve sonra gerekirse artırılabilir. Bu süreler doktor raporu ile belirtilir.

Doğum izninde ücretsiz izin hakkı 

Bu bölüm 4857 sayılı İş Kanunu’nda “çalışma süresinin yarısı kadar ücretsiz izin hakkı” olarak geçer. 

1- Madde 6.1 - Analık izninin bitiminden itibaren çocuğunun bakımı ve yetiştirilmesi amacıyla ve çocuğun hayatta olması kaydıyla kadın işçi ile üç yaşını doldurmamış çocuğu evlat edinen kadın veya erkek işçilere istekleri hâlinde;

• Birinci doğumda 60 gün
• İkinci doğumda 120 gün
• Sonraki doğumlarda ise 180 gün süreyle haftalık çalışma süresinin yarısı kadar ücretsiz izin verilir.

2- Madde 6.2 - Çoğul doğum hâlinde bu sürelere otuzar gün eklenir.

3- Madde 6.3 - Çocuğun engelli doğduğunun doktor raporu ile belgelendirilmesi hâlinde bu süre 360 gün olarak uygulanır.

4- Madde 6.4 - Ücretsiz izinden yararlanan kadın işçiye, bir yaşından küçük çocuğunu emzirmesi için günde toplam bir buçuk saat olan süt izni uygulanmaz.

5- Madde 7.1 - Kadın işçiye, analık izninin bitiminden itibaren isteği hâlinde altı aya kadar ücretsiz izin verilir.

6- Madde 7.2 - Ücretsiz izin, üç yaşını doldurmamış çocuğu evlat edinme hâlinde eşlerden birine veya evlat edinene verilir.

7- Madde 5.6 - Bu maddede belirtilen ücretsiz izin süresi, yıllık ücretli izin hakkının hesabında dikkate alınmaz.

Doğum izni talebi

Doğum izni kullanmak isteyen çalışan, izin talebini işverenine yazılı olarak bildirmelidir. İşveren de bu talebi değerlendirip onaylamakla yükümlüdür. İşverenin bu izni reddetmesi, ilgili kanun maddelerine aykırıdır.

Doğum izni nasıl hesaplanır?

Doğum izni hesaplaması doğum tarihi esas alınarak yapılır. Doğum izni süresi, hamilelik ve doğum durumuna bağlı olarak değişebilir. Bu izin türü doğum öncesi 8 hafta, doğum sonrası ise 8 hafta olmak üzere toplamda 16 hafta olsa bile doğumdan önce ve sonra oluşabilecek sağlık sorunları durumunda değişkenlik gösterir.

‍

Süt izni nasıl hesaplanır?

657 sayılı Kanun’un 104. maddesi ve 4857 sayılı İş Kanunu süt iznine yer verir. Kanuna göre kadın memura; çocuğunu emzirmesi için doğum sonrası analık izni süresinin bitim tarihinden itibaren; 

• İlk altı ayda günde üç saat, 
• İkinci altı ayda günde bir buçuk saat süt izni verilir. 

Hesaplama yaparken süt izni ile ilgili bu detayları unutmamakta fayda var;

• Çoğul durumlarda süt izni süresi aynıdır.
• Süt izninin hangi saatler arasında ve günde kaç kez kullanılacağı hususunda, kadın çalışanın tercihi esastır.
• Süt izninden sadece kadın çalışan yararlanır aktarılamaz.
• Ücretsiz izin yaparken süt izninden yararlanılamaz.